برای استفاده از شبکه اینترنت نیاز به رایانه و نقطه اتصال است. هزینه این موارد در برخی از کشورهای دنیا مانند هند به قدری بالا است که دولت برای کمک به شهروندان خود در ادارات دولتی و ادارات پست کیوسک‌های اینترنت نصب و شهروندان را به استفاده از آنها ترغیب می‌کند. در زمان اوج رونق شبکه جهانی اینترنت، فناوری‌ای در حال شکل‌گیری بود: موبایل!

M
علی بهزادیان نژاد- دنیای کامپیوتر و ارتباطات
مقدمه: قطعاً تاکنون عباراتی مانند «تجارت الکترونیک»، «دولت الکترونیک»، «بانکداری الکترونیک» و مانند آن را فراوان شنیده‌اید. کلمه «الکترونیک» در همه عبارت‌های فوق معنای خاصی دارد. در زمان رشد سریع اینترنت در دهه‌های هشتاد و نود میلادی قبل از هر کلمه آشنایی حرف «e» قرار گرفت و مفاهیمی مانند عبارت‌های فوق به وجود آمدند.

پست الکترونیک یا همان ایمیل (eMail) پیشقدم این کار بود. سپس «e» به عنوان پیشوند در ابتدای عبارات آشنای قدیمی قرار گرفت. اما معنای این e چه بود؟ منظور از e در همه موارد فوق اشاره به استفاده از اینترنت در توسعه مفاهیم پیشین بود. وقتی که تجارت‌ها و کسب‌وکارهای قدیمی وسنتی شروع به استفاده از فناوری‌های شبکه و پروتکل‌های انتقال اسناد مانند EDI نمودند.

به مرور این شبکه‌ها به شبکه جهانی اینترنت متصل شدند و در نهایت این کسب‌وکارها بر روی وب قرار گرفتند. به سادگی می‌توان فهمید که e در ابتدای این مفاهیم چه معنایی دارد: تجارت الکترونیک یا eBusiness ارائه یا نمایشی اینترنتی از یک کسب‌وکار است. دولت الکترونیک ارائه خدمات شهروندمداری دولت از طریق اینترنت به شهروندان است. بانکداری الکترونیک نیز ارائه خدمات بانکداری مانند افتتاح ح ساب، نقل و انتقال وجوه، درخواست وام، پرداخت اقساط و قبوض و ... بر روی شبکه اینترنت است.

حال در اکثر کشورهای پیشرفته دنیا، این خدمات برای شهروندان بسیار عادی است و آنها به قدری به استفاده از این فناوری‌ها عادت کرده‌اند که نمی‌توانند تصور کنند می‌شود بدون این خدمات زندگی کرد.
البته شبکه اینترنت یک نقص و مشکل اساسی دارد: این شبکه همیشه، همه‌جا و برای همه افراد در دسترس نیست. برای استفاده از شبکه اینترنت نیاز به رایانه و نقطه اتصال است. هزینه این موارد در برخی از کشورهای دنیا مانند هند به قدری بالا است که دولت برای کمک به شهروندان خود در ادارات دولتی و ادارات پست کیوسک‌های اینترنت نصب و شهروندان را به استفاده از آنها ترغیب می‌کند. در زمان اوج رونق شبکه جهانی اینترنت، فناوری‌ای در حال شکل‌گیری بود: موبایل!

در اوایل دهه هشتاد میلادی شبکه تلفن‌های سلولی در حال شکل‌گیری و رشد بودند. در سال 1982 کنفرانس شرکت‌های پست و تلگراف اروپایی (CEPT: Conference of European Posts and Telegraphs) گروهی را برای مطالعه و توسعه یک سیستم مخابراتی یکسان در کل اروپا تشکیل داد و آن را GSM نامید. در همان سال‌ها آمریکا نیز در حال راه‌اندازی شبکه تلفن سلولی بود و شبکه AMPS (American (Advanced) Mobile Phone System) را توسعه داده بود. شبکه‌های ارتباطی موبایل به سرعت رشد کرده و باعث فراگیرشدن استفاده از موبایل شدند.

به مرور کاربران شبکه موبایل در دنیا افزایش یافت. در انتهای سال 2000 میلادی حدود 370 شبکه مخابراتی بر اساس استاندارد اروپایی GSM در دنیا وجود داشت که این تعداد در انتهای سال 2005 میلادی به حدود 770 شبکه افزایش یافته است و کاربران این شبکه‌ها بالغ بر هشتصد میلیون نفر بوده‌اند.

اما مزیت شبکه های موبایل به شبکه جهانی اینترنت چیست؟ در حال حاضر در اغلب کشورهای دنیا شبکه‌های موبایل علاوه بر انتقال صوت، توانایی ارسال داده‌ها را نیز دارند. همانطور که قبلاً گفتیم شبکه اینترنت همیشه، همه جا و در دسترس همگان نیست. هزینه خرید تجهیزات و اتصال نیز اغلب بسیار گران است. به همین دلیل افراد مدت زمان بسیار کمی از وقت خود را در این شبکه می‌گذرانند. اما شبکه‌های موبایل در مقایسه بسیار ارزان هستند و افراد تقریباً همیشه به شبکه متصل هستند و ...

تمام مزایای گفته شده و برخی از مزایای دیگر (که به عنوان خدمات ارزش افزوده ارتباطی از آنها یاد می‌شود) باعث شد که نوآوران دنیای فناوری به استفاده از فناوری موبایل متمایل شده و به مرور شروع به ارائه خدماتی بر بستر شبکه‌های موبایل نمودند. البته در اینجا باید اعتراف کرد که سرعت و حجم انتقال اطلاعات در شبکه‌های مخابراتی کندتر و کمتر از شبکه جهانی اینترنت است. ولی با این حال باید اذعان کرد که برای ارائه بسیاری از خدمات نیازی به سرعت بالا و حجم بالای انتقال اطلاعات نیست.

در دهه اول قرن بیست‌ویکم به تدریج مفاهیمی در دنیای فناوری مطرح شد: تجارت موبایلی(1)، دولت موبایلی، بانکداری موبایلی و ... . وجه مشترک کلیه این اصطلاحات در حرف mای است که در ابتدای آنها است. m حرف اول کلمه موبایل (Mobile) و اشاره به شبکه‌های ارتباطی موبایل به عنوان بستر ارائه خدمات است.

مطالب گفته شده فقط مقدمه و مدخلی بود برای ورود به بحث اصلی، یعنی همان m. قصد داریم به مرور این بحث را گسترش داده و به جزئیات عبارت‌ها و اصطلاحاتی که با m آغاز می‌شوند بپردازیم. برای شروع از تجارت موبایلی یا mBusiness آغاز خواهیم نمود. با ما باشید.